Een glas wijn helpt bij het winnen van de Nobelprijs

De Amerikaanse wetenschapper Barry Sharpless, die samen met zijn landgenoot William Knowles en de Japanner Ryori Noyori de Nobelprijs Scheikunde 2001 won, gebruikte tartaarzuur als katalysator in een experiment om naar wens links- en rechtsdraaiende moleculen te produceren. Sharpless won eerder dit jaar al de Wolf Foundation Prize in Chemistry en de Benjamin Franklin Medal in Chemistry voor hetzelfde onderzoek. Het tartaarzuur in Sharpless’ originele experiment uit 1980 was afkomstig uit een glas wijn. Daarnaast gebruikt hij ook titanium afkomstig uit witte verf. De beide katalysatoren dienden om moleculen te oxideren en op die manier miljoenen exemplaren te produceren die in één enkele richting draaiden. Dergelijke “gespiegelde” moleculen worden ook chirale moleculen genoemd. Dit experiment leidde uiteindelijk tot praktische toepassingen in de geneeskunde (betere productiemethodes voor bètablokkers) en bij de bestrijding van ongedierte (feromoonvallen voor motten). Met Sharpless’ katalytische oxidatiemethode kan men veiligere geneeskundige en landbouwkundige chemische stoffen produceren. De Nobelprijs Scheikunde is 1 miljoen dollar waard. De helft van dat bedrag gaat naar Sharpless, de andere helft wordt gedeeld door Knowles en Noyori.